کارشناسی ارشد فناوری تصویربرداری پزشکی : برنامه آموزشی وزارت بهداشت

کارشناسی ارشد فناوری تصویربرداری پزشکی در برنامه آموزشی وزارت بهداشت:

کارشناسی ارشد فناوری تصویربرداری پزشکی (مقدمه):

 از اواخر قرن ۱۹ با کشف پرتوی ایکس و کاربرد آن در پزشکی بصورت تصاویر ساده رادیوگرافی، امکان دستیابی به اطلاعات آناتومیک از بدن انسان فراهم گردید. پس از آن با استفاده از سایر تابش ها، اعم از یونیزان و غیر یونیزان و ابداع و توسعه روش های مختلف تصویربرداری و توموگرافی، اهمیت استفاده از این تکنیک ها در معاینات تشخیصی افزایش یافت. بطوری که امروزه با رشد و توسعه دانش تصویربرداری و فناوری های مرتبط با آن، تشخیص بیماری ها بطور قابل ملاحظه تسهیل شده است. بنابراین آشنایی دانشجویان با تکنیک ها و پروتکل های مختلف تصویربرداری برای ارائه خدمات تخصصی به بخش های بالینی بیش از پیش اهمیت یافته است. در این برنامه در نظر است کارشناسان ارشدی تربیت کردند که قادر باشند نیازهای تشخیصی در زمینه های فناوری تصویربرداری پزشکی را با دقت و صحت لازم تهیه و در اختیار متخصصین مربوطه قرار دهند. به همین منظور رشته کارشناسی ارشد فناوری تصویربرداری پزشکی در وزارت بهداشت تاسیس گردید.

عنوان رشته و مقطع به فارسی و انگلیسی: رشته فناوری تصویربرداری پزشکی مقطع کارشناسی ارشد ناپیوسته (MSc) (Medical Imaging Technology)

تعریف رشته:

رشته کارشناسی ارشد فناوری تصویربرداری پزشکی یک رشته چند حیطه ای است که با بکارگیری انواع روش ها، تکنیک ها و پروتوكل های تصویربرداری پیشرفته و به روز، به منظور بهبود و ارتقای خدمات تشخیصی در بیماریهای انسان ایجاد شده است. دانشجویان این رشته طی آموزش مبانی فیزیکی و مهندسی سیستم های تصویربرداری و سیگنال هایی که تصویر را تشکیل می دهند، با روش های صحیح و نوین تصویربرداری آناتومیک، فیزیولوژیک و متابولیک بدن انسان آشنا شده و در جهت بهبود و گسترش بهره گیری از این تکنیک ها اقدام می نمایند.

شرایط و نحوه پذیرش در دوره کارشناسی ارشد فناوری تصویربردای پزشکی:

۱- قبولی در آزمون ورودی، مطابق ضوابط و مقررات وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی می باشد 

۲- دارابودن مدرک کارشناسی در هریک از رشته های زیر: فیزیک (کلیه گرایش ها)، تكنولوژی پرتو شناسی (رادیولوژی)، تکنولوژی پزشکی هسته ای، تکنولوژی پرتودرمانی (رادیوتوراپی)، مهندسی پزشکی (گرایش بیوالکتریک)، مهندسی هسته ای

تاریخچه و سیر تکاملی دوره فناوری تصویربرداری پزشکی در جهان و ایران:

از اواخر قرن نوزده با کشف اشعه ایکس و پس از آن با استفاده از سایر تابش ها و پرتوهای یونیزان و غیریونیزان روش های مختلف تصویربرداری ابداع شد. توسعه این روش ها تا کنون توانسته سهم قابل توجهی در ارتقاء سطح بهداشت و سلامت انسان ها ایفا نماید. امروزه تصویر برداری پزشکی می تواند با استفاده از اشعه ۸ و گاما، میدان مغناطیسی و امواج ماکرویو MRI، امواج مکانیکی اوالتراسوند و امواج نوری optical و با تکنیک های مختلف پلانار، و توموگرافی انجام گیرد.اطلاعات مورد نیاز برای تشخیص و یا درمان نیز با استفاده از تصاویر مذكور بصورت اطلاعات آناتومیکی، فیزولوژیکی و یا عملکردی استخراج شده و در اختیار پزشک متخصص قرار می گیرد. در ایران با تاسیس دانشگاه تهران در ۱۳۱۳ و همزمان با ایجاد گروه فیزیک پزشکی در دانشکده پزشکی آن، آموزش اصول تصویربرداری در درس فیزیک پزشکی و بعنوان یکی از دروس مهم علوم پایه دانشجویان پزشکی ارائه می شد.

پس از آن در سال ۱۳۵۵ با ایجاد اولین دوره کارشناسی ارشد فیزیک پزشکی در دانشگاه جندی شاپور اهواز و پس از انقلاب اسلامی نیز در سال های ۱۳۹۲ و ۱۳۹۸ به ترتيب دوره های کارشناسی ارشد ناپیوسته و دکترای تخصصی (Ph.D) در دانشگاه تربیت مدرس، توجه جدی تری به آموزش این اصول و تکنیک ها در قالب دروس مستقل فراهم گردید. در حال حاضر که دروس تصویربرداری بخش مهمی از آموزش دوره های تخصصی رادیولوژی، رادیوتراپی، پزشکی هسته ای و طب فیزیکی را شامل می شود، و همچنین فارغ التحصیلان دوره دکترای فیزیک پزشکی از تعدادی از دانشگاه های علوم پزشکی کشور آمادگی تدریس و تحقیق در زمینه تصویربرداری را فراهم نموده اند، لزوم ایجاد گرایش خاص در این رشته فراهم گردیده است.

جایگاه شغلی دانش آموختگان کارشناسی ارشد فناوری تصویربرداری پزشکی:

دانش آموختگان کارشناسی ارشد فناوری تصویربرداری پزشکی می توانند در جایگاه های زیر انجام وظیفه نمایند:

۱-دانشگاه های علوم پزشکی

۲-مراکز تحقیقاتی وشرکت های دانش بنیان

۳-حوزه معاونت درمان وزارت بهداشت و دانشگاه های علوم پزشکی

۴-حوزه سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت  و دانشگاه های علوم پزشکی

۵-بخش های تصویربرداری، پزشکی هسته ای و پرتو درمانی

۶-مراکز پزشکی و صنعتی کار با اشعه حوزه

۷-مدیریت کنترل کیفی و تضمین کیفیت تجهیزات پزشکی

۸-حوزه طراحی، تولید، نگهداری و نصب تجهیزات پزشکی

دورنما (چشم انداز) رشته فناوری تصویربرداری پزشکی :

نظر به وابستگی روز افزون بخش سلامت به دستاوردها و فن آوری های تصویربرداری پزشکی، انتظار می رود طی ده سال آینده با حضور دانش آموختگان این رشته در زمینه تولید و ارائه فناوری های نوین، توانمندسازی نیروهای کارآفرینی، ثروت آفرینی، افزایش سهم در بازارهای جهانی و تعامل فعال با مراکز معتبر علمی جهان گام های موثری برداشته شود.

رسالت (ماموریت):

رسالت برنامه آموزشی فناوری تصویربرداری پزشکی در این مقطع تربیت دانش آموختگانی است که بتوانند:

• ضمن کسب علوم و دانش تصویربرداری پزشکی در ارتقاء و توسعه آن از طریق آموزش و پژوهش نقش موثری ایفا نمایند.
• مشارکت در اجرای کنترل کیفی و کالیبراسیون دستگاههای تصویربرداری پزشکی.
• در مراکز تصویربرداری پزشکی و سایر بخش های مرتبط با متخصصين بالینی همکاری و در بهینه سازی فرایندها و تکنیک ها مشارکت نمایند.
• با توسعه و تقویت تعهدات اخلاقی و حرفه ای پاسخگوی نیازهای در حال تغییر جامعه باشند.

نقش های دانش آموختگان در جامعه:

دانش آموختگان کارشناسی ارشد فناوری تصویربرداری پزشکی ، در جامعه در نقش های آموزشی، پژوهشی، خدماتی، مدیریتی، مشاوره ای و تولیدی انجام وظیفه می نمایند. وظایف حرفه ای دانش آموختگان به ترتیب هر نقش به شرح زیر است:

آموزشی:

• مشارکت در آموزش دروس مربوط به فناوری تصویر برداری پزشکی به دانشجویان مقاطع پایین تر ، در صورت نیاز دانشگاه
• آموزش کارکنان در مراکز تصویربرداری
• مشارکت در برنامه های آموزش مداوم و خود ارتقایی مستمر علمی

پژوهشی:

• مشارکت در انجام امور پژوهشی در حوزه های مختلف فناوری تصویربرداری پزشکی در سازمان ها و مراکز تحقیقاتی
• مشارکت در توسعه روش های تصویربرداری و ارتقای کیفیت تصویر، مبتنی بر پژوهش های کاربردی
• مشارکت در تولید علم در زمینه فناوری های تصویربرداری و گسترش مرزهای دانش در این حوزه

مدیریتی:

• مشارکت در مدیریت و برنامه ریزی امور در بخش های مرتبط

خدماتی، مراقبتی:

• مشارکت در طراحی، بهینه سازی و اجرای پروتکل های تصویربرداری در مراکز مرتبط
• مشارکت در انجام آزمون های تضمین و کنترل کیفی در مراکز مرتبط
• مشارکت در انجام آزمون های پذیرش و راه اندازی دستگاه های تصویربرداری
• مراقبت از سلامت و حقوق فردی و اجتماعی افراد در حین انجام کار
• مراقبت از ابزار ، تجهیزات و محیط ، در زمان انجام کار

مشاوره ای:

• مشارکت در ارائه مشاوره به سازمان ها و افراد مرتبط و ذینفع در حوزه کاربردهای فناوری تصویربرداری پزشکی

تولیدی:

• مشارکت در طراحی و تولید تجهیزات تصویربرداری پزشکی و مواد کنتراست زا در تصویربرداری پزشکی

توانمندی و مهارت های اصلی مورد انتظار از رشته فناوری تصویربرداری پزشکی:

الف- توانمندی های عمومی:

• مهارت های ارتباطی و تعامل بین فردی و بین بخشی
• مهارت های آموزش
• مهارت های پژوهش
• تفکر نقادانه
• نگارش مقالات علمی
• مهارت های حل مسئله
• کار در محیط های حرفه ای
• مهارت های مدیریتی
• برنامه ریزی، پایش، نظارت و ارزشیابی
• مشارکت در برنامه های تضمین کیفی و مدیریت کیفیت
• سالم سازی فیزیکی و روانی محیط کار
• حرفه ای گرایی
• خودارتقایی مداوم
• ارائه و درخواست مشاوره

ب- توانمندی های اختصاصی:

• بهینه سازی و اجرای پروتکل های تصویربرداری با دستگاه های تصویربرداری پزشکی (پرتوشناسی تشخیصی، پزشکی هسته ای، فراصوت، ام آر آی و …)
• پردازش تصویر، کمی سازی تصاویر، آنالیز داده ها و تصاویر پزشکی
• آناليز داده های تصویری برای کسب اطلاعات کمی از آن ها
• کالیبراسیون دستگاه های تصویربرداری با اشعه X، گاما، اولتراسوند، لیرز در پزشکی
• دوزیمتری و کنترل کیفی در بخش های تصویربرداری پزشکی
• تصویربرداری از حیوانات آزمایشگاهی و آماده سازی آن ها برای تصویربرداری از قبیل تزریق عوامل کنتراست زا
• نوشتن و اجرای برنامه شبیه سازی و توسعه نرم افزارهای دستگاه های تصویربرداری پزشکی
• کار با نرم افزارهای تحقیقاتی تکمیلی در تصویربرداری پزشکی